Historia: 30 lat Towarzystwa Historycznego im. Szembeków

30 lat temu w Kępnie z inicjatywy Władysława Szeląga powstało Towarzystwo Historyczne im. Szembeków.

W maju 1989 roku w Kępnie w Klubie Nauczyciela odbyło się pierwsze Walne Zgromadzenie Towarzystwa Historycznego im. Szembeków, inicjatywę wspierali ks. dziekan Dekanatu Kępińskiego Mieczysław Gmerek z Siemianic i ksiądz prałat kapelan biskupów poznańskich Zbigniew Rapior. Statut Towarzystwa napisał mecenas Władysław Siła Nowicki z Warszawy. Przypadek sprawił, że w 1987 r. zorganizowałem pierwsze spotkanie literackie w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym im. majora Henryka Sucharskiego, a następnie pojechałem do Siemianic, by zobaczyć pałac rodowy Szembeków, gdzie do 1939 r. były archiwa fredrowskie pielęgnowane przez wnuczkę naszego komediopisarza, który brał udział w kampanii napoleońskiej, mowa o Aleksandrze hr. Fredrze. Pałac Szembeków po II wojnie światowej został przekształcony w Leśny Zakład Doświadczalny im. Juliana Marchlewskiego - filia obecnego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. W tym samym czasie poznawałem historie rodu Szembeków z Siemianic oraz historie powiatu kępińskiego.
W 1989 r. udałem się do Wrocławia, by spotkać się z profesorem Bogdanem Zakrzewskim - fredrologiem, aby zaczerpnąć wiedzę na temat wnuczki Aleksandra hr. Fredry - Marii z Fredrów hr. Szembekowej. Profesor stwierdził wówczas, że należy podjąć starania, aby w Kępnie miejscowa Biblioteka Publiczna nosiła jej imię. Wcześniej, w 1988 r., w Hanulinie założyłem Klub Miłośników im. Marii z Fredrów hr. Szembekowej. W tym samym okresie poznałem historię Kępna w latach 1918–1945 i to, co działo się w Kępnie po II wojnie światowej. Spotkałem się z Edwardem Drogim, poszukiwał on wszelkiej informacji o swoim bracie, który został zamordowany w Kępnie po II wojnie światowej przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Organizowałem spotkania historyczne i literackie we wszystkich szkołach w Kępnie, w Szkole Podstawowej w Mikorzynie przypomniałem wybitną postać profesor Alicji Iwańskiej, która do Mikorzyna zapraszała córki marszałka Józefa Piłsudskiego. Wtedy jako prezes Klubu Miłośników im. Marii z Fredrów hr. Szembekowej w Hanulinie złożyłem stosowne pisma do miejscowej Rady Miejskiej, by nadać Bibliotece Publicznej w Kępnie imię Marii z Fredrów hr. Szembekowej. Przyszedł też czas na zmiany ulic, najpierw ul. Obrońców Stalingradu na ulicę Księdza Piotra Wawrzyniaka, ul. Armii  Czerwonej na ulice Marszałka Józefa Piłsudskiego, lecz radni nie chcieli nazwać ulicy imieniem Marszałka, została ulicą Warszawską. Doprowadziłem do zmiany nazwy szkoły podstawowej z nazwy towarzysza generała Świerczewskiego, czy Zespół Szkół Zawodowych im. Władysława Gomułki. A w Siemianicach po sympozjum naukowym w 1990 r. z nazwy Towarzysza Marchlewskiego na imię pałac Szembeków. W Muzeum Regionalnym prawie nic nie było o historii Szembeków z Siemianic.
W 1989 r. odbyło się z mojej inicjatywy w Siemianicach sympozjum na temat Szembeków z Siemianic, ks. dziekan Gmerek odprawił mszę św. w intencji Szembeków, a w Domu Katolickim odbyło się spotkanie, gdzie zostali przypomniani: generał dywizji, bohater powstania listopadowego, uczestnik kampanii napoleońskiej Piotr hr. Szembek, jego ojciec, poseł na Sejm z 1791 r. uchwalenia 3-Majowej Konstytucji Ignacy hr. Szembek, kawaler Orderu Orła Białego i Orderu św. Stanisława prawdopodobnie spoczywa w krypcie Szembeków przy kościele św. Idziego w Siemianicach, Maria z Fredrów hr. Szembekowa, jako pisarka jej dzieci dr Aleksander hr. Szembek, Jadwiga hr. Szembekowa Szeptycka wybitny archeolog, etnograf malarska i poetka, Zofia hr. Szembekowa - również archeolog, etnograf, wstąpiła do Zakonu Sióstr Niepokalanek w Jazłowcu. Była nauczycielką jako siostra Krysta, spoczywa w grobowcu Sióstr Niepokalanek w Szymanowie pod Warszawą. W roku 1989, a przede wszystkim w czerwcu, byłem w Warszawie. Czuło się powiew wolności i demokracji w Sejmie i Senacie RP. Gdy wróciłem do Hanulina, poprosił mnie o spotkanie ks. prałat Z. Rapior, aby w Domu Katolickim przypomnieć takie postacie jak generał Stanisław Thiel z pobliskiego Doruchowa, który po Traktacie Wersalskim wkroczył do Kępna, przyłączając je do Macierzy. A doktor Aleksander hr. Szembek brał udział w podpisaniu Traktatu Wersalskiego, decydującym o przyłączenia Kępna w 1920 r. do Macierzy i ponad 80 wsi w powiecie kępińskim.

~ Władysław Ryszard Szeląg
Prezes Zarządu Krajowego
Towarzystwa Historycznego im. Szembeków w Warszawie

Więcej w nr 20 (1326) 2019 r. „Tygodnika Kępińskiego”.