Historia: Jak w Rychtalu rodziła się Polska

20 stycznia br. mija 100-letnia rocznica włączenia Kraiku Rychtalskiego do Polski, stąd drukujemy opracowanie rychtalskiego regionalisty Macieja Oscendy opisujące włączenie tych ziem do Polski. Artykuł na ten temat stanowi poniekąd wyciąg z „Kroniki Gminy Rychtal”, którą M. Oscenda pisze od 2012 roku.

Rychtal leży w południowej części województwa wielkopolskiego i w północno-wschodniej części Kotliny Śląskiej, 25 km od Kępna i 14 km od Namysłowa, położonego już w województwie opolskim. Położony jest 165 m n.p.m i ma zabudowę miejską. Ukształtowanie wokół wsi jest płaskie. Okolica Rychtala jest niezwykle urocza. Przez Rychtal przepływają strumienie: Studnica i Głuszynka – lewy dopływ Widawy. Pierwszy ma swoje źródło w rychtalskim lesie, a drugi – w okolicy wsi Drożki.
We wczesnym średniowieczu ziemie okolic dzisiejszego Rychtala nie należały do Piastów. Świadczą o tym m.in. graniczne grodziska nad górną Widawą i górną Prosną koło Byczyny. W wyniku ugody ziemie te przejął książę wielkopolski Mieszko Stary. Później, zgodnie z umową na zamianę, przesłaną 9 maja 1218 r. do wiadomości papieżowi Honoriuszowi III, książę śląski Henryk I Brodaty przejął te ziemie od księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego w zamian za śląską wtedy ziemię lubuską. Henryk I Brodaty zarządzał tymi ziemiami do końca swego życia, nadal jednak książęta piastowscy mieli prawa dziedziczne do tych ziem. Henryk I Brodaty dla nowej i tymczasowo nabytej ziemi ustanowił kasztelanię śląską Recen. Nazwa ta pochodzi od łacińskich słów: re –czyli na powrót oraz cen – czyli centrum, tj. środek kraju. Aby zasiedlić te nowe tereny o słabych glebach, nadano je w 1222 r. w lenno Zakonowi Krzyżackiemu NMP. Zapis tej umowy wymienia miejscowości: Bandlovici (dziś Rychtal, Zgorzelec i młyn Bandlów) oraz wieś Lasusici (dziś Krzyżowniki i Sadogóra). Było to pierwsze przekazanie ziem polskich Krzyżakom.

~ Oprac. Maciej Oscenda – Rychtal

Więcej w nr 4 (1361) 2020 r. „Tygodnika Kępińskiego”.