Historia: Monografia rodu Mańkowskich

Ukazała się obszerna monografia ziemiańskiego rodu Mańkowskich. Jej autorem jest Andrzej Emeryk Mańkowski h. Zaremba (ur. w 1968), absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. W jednym z rozdziałów książki przedstawiono Mańkowskich ze Słupi pod Kępnem i z Grębanina.

Licząca ponad 900 stron objętości „Kronika domowa Mańkowskich” bogato ilustrowana zdjęciami, reprodukcjami dzieł ikonograficznych związanych z majątkami i siedzibami rodowymi na Ukrainie i w Wielkopolsce stanowi − jak pisze dr Mirosław Ustrzycki – źródłową monografię dziejów ziemiańskiej rodziny Mańkowskich od XVIII do XX wieku. Koncentruje się przy tym na czasach od połowy stulecia XVIII po okres rewolucji w Rosji. „Kronika” zawiera opis losów poszczególnych gałęzi oraz członków rodu w trzech zaborach, a także – w przypadkach wybranych postaci – poza obszarem ziem polskich.
Praca ta, napisana w oparciu o kwerendy archiwalne, cytująca niepublikowane dokumenty, pamiętniki, wspomnienia, korespondencję oraz prasę i teksty literackie jest freskiem rodu osiadłego na Podolu i w Wielkopolsce.
Dla mieszkańców Ziemi Kępińskiej najciekawszy jest rozdział o Teodorze Mańkowskim (1872−1920). W 1899 roku ożenił się on z Anną Michałowską z Dobrzechowa, mieli sześcioro dzieci. Teodor wszedł w posiadanie licznych majątków. Kupił m.in. Słupię (od Aleksandra Szembeka) i Grębanin. Kredyty na te zakupy, dolegliwości wojny i alkoholizm Teodora sprawiły, że sytuacja finansowa tej gałęzi rodziny nie przedstawiała się dobrze. Autor książki cytuje obszernie archiwalne dokumenty z 1921 roku opisujące stan posiadania rodziny po śmierci Teodora, które sporządził jego brat Henryk (analiza m.in. majątków Słupia i Grębanin). Kreśli szczegółowo dalsze losy dzieci Teodora: Henryka (ur. 1901), Jadwigi (ur. 1903) Magdaleny (ur. 1904, żony Piotra Potworowskiego), Marii (ur. 1905), Stanisława (ur. 1907), Władysława (ur. w 1910). Przedstawia koleje losu ich matki Anny. To książka o ludziach stających wobec wyzwań swoich czasów, o ich losach i życiowych wyborach − pisze dr hab. Maciej Mycielski. − O typowych przedstawicielach swojej warstwy, o nonkonformistach i o «czarnych owcach». Są oni plastycznie ukazani, przede wszystkim poprzez korespondencję rodzinną i pamiętniki. Barwne cytaty z tych źródeł ciekawie pokazują mentalność i obyczaje obywateli ziemskich.
Książkę na zlecenie Fundacji Andrzeja Mańkowskiego - Szczawnica wydało warszawskie wydawnictwo Aspra. Można ją kupić w księgarni Domu Spotkań z Historią i Księgarni Historycznej (cena: 99 złotych).
Wypadałoby, aby któraś z kępińskich bibliotek miała tę monografię w księgozbiorze…

~ PKok