Historia: Ślady Józefa Piłsudskiego w Kępnie

W cytowanej książce mowa jest również o usypaniu kopca w Kępnie, stąd bardzo pomocne więc będzie przytoczenie dla przybliżenia w całości opisu kopca kępińskiego poświęconego Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu – tekstu w oryginale podrozdziału nr 10 tegoż opracowania dotyczącego kopca w Kępnie. Tym bardziej warto o tym wspomnieć, że dnia 11 listopada 2018 roku, przypada 81. rocznica, uroczystego poświęcenia kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego w Kępnie dokonanego w dniu 11 listopada 1937 roku – dokładnie w Święto Niepodległości Polski.

„Przemów więc Polsko do tych, którzy ślepi, najoczywistszych potrzeb twych nie widzą”. – M. Jeż

Fot.: http://www.kepnosocjum.pl

Fot.: http://www.kepnosocjum.pl

Fot.: http://www.kepnosocjum.pl

„Kopce są swoistym fenomenem polskiej przestrzeni i osobliwością naszej mentalności. Wznoszone były przez lokalne społeczności dla uczczenia pamięci doniosłych faktów naszych dziejów i czynów bohaterów narodowych. Doniosła jest też wymowa tych osobliwych pomników: jedne uczą jak Polskę budować, inne jak ją miłować, jeszcze inne jak o Polsce pamiętać i o nią walczyć, a nawet ginąć.
Wszystko to autor zestawia z nadzwyczajnie podziwu godną akrybią i pietyzmem. Wybija się w tej statystyce w sposób wymowny owych 36 kopców Naczelnika, z tym najważniejszym i najokazalszym – Kopcem Kościuszki w Krakowie, wzniesionym przez cały naród w niewoli, na znak niepodległości. Zawarty w niniejszej książce rejestr wszystkich kopców jest cennym świadectwem narodowej pamięci”. 

dr Mieczysław Rokosz

Cytat pochodzi ze wstępu do opracowania Grzegorza Gilla pt. „Kopce w krajobrazie kulturowym Polski” (2006 r.).

„Kępno nad Samicą po latach zaboru pruskiego, w wyniku zwycięstwa powstańców wielkopolskich w 1918 roku, znalazło się ponownie na obszarze Rzeczypospolitej. Położone było w strefie przygranicznej z Niemcami.
W spadku po Prusakach pozostał w mieście monstrualny granitowy pomnik kanclerza Niemiec Ottona von Bismarcka, który dla Polaków był zawsze symbolem germanizacji i ucisku, dlatego już w pierwszym okresie niepodległości Polski saperzy wysadzili go w powietrze. Na początku 1935 roku środowisko patriotyczne Kępna, zwłaszcza powstańcy wielkopolscy, żołnierze oraz młodzież skupiona w harcerstwie oraz sokolstwie, postanowiło na gruzach dawnego monumentu wybudować polski pomnik, a mianowicie wznieść okazały kopiec na cześć Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Po dwóch latach intensywnych prac, już w lecie 1937 r. sylwetka kopca doskonale prezentowała się publiczności. Według opinii świadków kopiec był okazały, bo wysokość jego wynosiła około 16 metrów, a średnica podstawy około 30 metrów; od dołu do góry opasany był ślimakowatą ścieżką. Na zwieńczeniu wierzchołka ustawiony był podobno głaz kamienny z inskrypcją dla Marszałka. Uroczystości poświęcenia kopca, odbyły się 11 listopada 1937 roku.
W okresie międzywojennym Kępno, leżące opodal granicy, objęte było konwencją międzynarodową, zabraniającą po obu stronach kordonu granicznego stacjonowanie garnizonów wojskowych. Jednak pod koniec lat trzydziestych, powołano tajną organizację paramilitarną, rekrutującą patriotyczną młodzież, którą przygotowywano pod względem wojskowym na wypadek prowokacji bojówek, sabotażu i podstępnych działań ze strony Niemców. Szkolenia i ćwiczenia prowadzone były w sposób utajniony, a ośrodkiem tego działania była Poczta Polska w Kępnie, w której pracownicy byli zmilitaryzowani i zaprzysiężeni. Analogicznie było w innych przygranicznych miejscowościach, czego dowodem była słynna obrona Poczty Gdańskiej w 1939 roku.
W owym czasie naczelnikiem poczty Polskiej w Kępnie był Wilhelm Stanisław Kostka, oficer rezerwy Wojska Polskiego, który nieoficjalnie pełnił również obowiązki komendanta tajnej placówki wojskowej. Sprawami szkolenia militarnego zajmował się kapitan Marian Kwiecień, zaś miejscem ćwiczeń był rejon kopca Marszałka. Niedoskonałe fotografie z tego okresu przedstawiają patrol kolarski na tle kopca Marszałka w Kępnie z symboliczną ziemią w urnie z Kopca Wolności w Poznaniu i z Kępna, przed wyjazdem w daleką podróż do Krakowa na Sowiniec.
Po napadzie hitlerowskich Niemiec na Polskę w 1939 roku, nastąpiła okupacja kraju. Pierwszą decyzją Gauleitera kraju nad Wartą był rozkaz całkowitego zburzenia kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego – symbolu Niepodległej Polski. Podobnie Niemcy postąpili z monumentalnymi kopcami w Poznaniu i Płowcach oraz wielu innymi.
Wprawdzie nie jest tak odległy czas, jaki upłynął od tamtych wydarzeń, ale niestety wiedza w Kępnie o dziejach kopca ogranicza się wyłącznie do tego tylko, że taki istniał.”.

~ Opracowali:

Prezes Zarządu Towarzystwa Historycznego im. Szembeków
Władysław Ryszard Szeląg

Członek Honorowy Zarządu Towarzystwa Historycznego im. Szembeków Władysław Garbiński

Więcej w nr 45 (1300) 2018 r. „Tygodnika Kępińskiego”.